Krishi Kranti

गाई / भैँसी

व्यावसायिक गाई भैसी पालन तथा व्यवस्थापन

1 गोठ व्यवस्थापन
2 आहरा व्यवस्थापन
3 प्रजनन व्यवस्थापन
4 स्वास्थ व्यवस्थापन

बस्ने ठाउँ जमिनबाट ५० से.मी. (एक हातजति) माथि उठेको ।
गाईगोठको चौडाइ ७ मी तथा लम्बाई आवश्यकताअनुसारको बनाउनु पर्छ ।
बस्ने ठाउँ अगाडिदेखि पछाडिसम्म १ः१०० को अनुपातमा भिरालो हुनुपर्छ ।
घासपात दिने डुँडको व्यवस्था हुनुपर्छ ।
गोठ बनाउँदा मुत्र बगेर जाने ७ से.मी. गहिरो र ३० से.मी. चाक्लो नालीको व्यवस्था गर्नुपर्छ र पिसाब आफैँ बगेर गई थुप्रने खाल्टो बनाउनु पर्छ ।
बस्ने ठाउँमा घाम वा प्रकाश छिर्ने बनाउनु पर्छ ।
ठण्डी ठाउँमा ताजा हावा खेल्ने झ्याल तथा अन्यमा विनापर्खालको बनाउन सकिन्छ ।
गोबर (मल) थुपार्ने ठाउँ अलग र पशुभन्दा कम्तीमा १० मिटर टाढा हुनुपर्छ ।
बस्ने ठाउँ ओभानो र खाल्टाखुल्टी नभएको हुनुपर्छ ।
गोठ बनाउँदा ठाउँ र अवस्था हेरी चारैतिर वा दुईतिर खुल्ला राख्न सकिन्छ । जाडो ठाउँमा घामको प्रकाश आउनेतिर खुल्ला राख्नु पर्छ । ज्यादै जाडोमा झ्याल राखी खोल्न र बन्द गर्न मिल्ने बनाउनु पर्छ ।
भुइँको क्षेत्रफलको कम्तीमा १० प्रतिशत भेन्टिलेसन हुनैपर्छ ।
गाई फार्ममा व्याउनुपुर्व १५ दिनजति र व्याएलगत्तै १५ दिन गरी करीब १ महिनाजति 

राख्नको लागि अलग्गै गोठको व्यवस्था (गाई प्रसुती गृह वा क्याटल म्याटरनिटी वार्ड) गर्न सकेको खण्डमा वाच्छीपाडीलाई राम्ररी हुर्काउन सकिने मात्र नभै गर्भिणी र सुत्केरी पशुको उचीत हेरविचार गर्न धेरै मद्दत पुग्छ । 

गाइ भैसीको सुधारिएको गोठमा हुनु पर्ने न्यूनतम आवश्यकता
१ गोठमा मलमुत्र वा भकारो सफा गर्न भूंइलाइ इटा वा ढुङ्गा ओछ्याइ पक्का बनाउने । आवश्यकता र स्थान सुहाउदो भएका सिमेन्ट कंक्रिट गर्ने ।
२. पशुको पछिल्लो भाग पट्टि हल्का स्लोप बनाउने ताकि पिसाव बगेर गोठबाट केहि टाढा कम्पोट खाडल खनि व्यवस्थित विशर्जन गर्न सकियोस ।
३. आहारको नोक्सानी कम गर्न टाटनोको व्यवस्था गर्ने ।
४. घाम पानीबाट बचाउन नचुहिने छानो बनाउने ।
५. समय समयमा चून, फिनाइल पानीको झोल छर्कि गोठलाई निसंक्रमण गर्ने ।
६. एक भन्दा बढी पशु एकै गोठमा राख्दा आपसमा जुध्न नसक्ने गरी बाधने व्यवस्था मिलाउने ।
७. पशुको उमेर र शारिरीक अवस्था अनुसार आवश्यक पर्ने क्षेत्रफल पुग्ने गरी गोठ सुख्खा, सफा र आरामदायी हुनु पर्ने छ ।
८. गोठ निर्माण गर्दा गोठ भित्र प्रकाश र हावाको संचार पर्याप्त हुनु पर्नेछ ।

राख्नको लागि अलग्गै गोठको व्यवस्था (गाई प्रसुती गृह वा क्याटल म्याटरनिटी वार्ड) गर्न सकेको खण्डमा वाच्छीपाडीलाई राम्ररी हुर्काउन सकिने मात्र नभै गर्भिणी र सुत्केरी पशुको उचीत हेरविचार गर्न धेरै मद्दत पुग्छ ।

आवश्यक क्षेत्रफल वा नाप :

विवरण

आवश्यक क्षेत्रफल वा नाप

भुइँको स्टल क्षेत्रफल (साधारण दुधालु  गाई, भैंसीको लागि दानापानीको डुँड तथा भकारोसहित)

२.३ मी लम्वाई १.३ मी चौडाई गरी. २.९९ वर्ग मी

नालीको चौडाई

३० से.मिटर

दानाको डुँडको पिंधको भित्री चौडाइ

४० से.मिटर

पानीको डुँडको लम्बाइ

३५ से.मिटर

बाटो

५ फिट

प्रजनन् योग्य राँगा

३० वर्ग मिटर

गर्भिणी गाईभैंसी

१२ वर्ग मी

सुत्केरी कक्ष प्रत्येक २० गाई बराबर १ वटा

१२ वर्ग मिटर

बिरामी कक्ष प्रत्येक २५ गाई बराबर १ वटा

१५ वर्ग मिटर